Đề cương ôn tập kì 2 - Sinh học 8

TRƯỜNG THCS ĐIỆP NÔNG
ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP KÌ 2 - SINH HỌC 8
C©u 1: Đặc điểm, vai trò chủ yếu và nguồn cung cấp của vitamin và muối khoáng? Khẩu phần ăn phải như thế nào để có đủ vitamin và muối khoáng?
a. Vitamin
* Khái niệm: Vitamin là hợp chất hóa học đơn giản, là thành phần cấu trúc của nhiều Enzim, đảm bảo sự hoạt động sinh lí bình thường của cơ thể.
* Đặc điểm:
+ Vitamin có nhiều trong thịt, rau, quả tươi.
+ Vitamin là hợp chất hữu cơ có trong thức ăn, với 1 liều lượng nhỏ nhưng cần thiết cho sự sống.
+ Vitamin là thành phần cấu trúc của nhiều Enzim tham gia các phản ững chuyển hóa năng lượng của cơ thể.
+ Cơ thể người và động vật không thể tổng hợp được vitamin mà phải lấy từ thức ăn.
+ Vitamin gồm 2 nhóm chính:
Nhóm vitamin tan trong dầu, mỡ: A, D, E, K,...
Nhóm vitamin tan trong nước: C, nhóm B (B1, B2, B3, B6, B10, B12,...)
* Các loại vitamin chủ yếu:
Loại vitamin
Vai trò chủ yếu
Nguồn cung cấp
Vitamin A
Nếu thiếu sẽ làm cho biểu bì kém bền vững, dễ bị nhiễm trùng, giác mạc mắt khô, có thể dẫn đến mù lòa
Bơ, trứng dầu cá. Thực vật có màu vàng, đỏ, xanh thẫm, có chứa chất caroten, chất tiền vitamin A
Vitamin D
Cần cho sự chuyển hóa canxi và photpho. Nếu thiếu, trẻ em sẽ mặc bệnh còi xương, người lớn sẽ bị loãng xương
Là loại vitamin duy nhất được tổng hợp ở da dưới ánh sáng mặt trời. Có trong bơ, trứng, sữa, dầu cá.
Vitamin E
Cần cho sự phát dục bình thường của cơ thể. Chống lão hóa, bảo vệ tế bào
Gan, hạt nảy mầm, duầ thực vật
Vitamin C
Chống lão hóa, chống ung thư. Nếu thiếu sẽ làm mạch máu giòn, gây chảy máu, mắc bệnh xcobut
Rau xanh, cà chua, hoa quả tươi
Vitamin B1
Tham gia vào quá trình chuyển hóa. Nếu thiếu sẽ mắc bệnh tê phù, viêm dây thần kinh
Hạt ngũ cốc, thịt lợn, trứng, gan
Vitamin B2
Nếu thiếu sẽ gây viêm loét niêm mạc
Hạt nnguoi cốc, thị bò, trứng, gan
Vitamin B6
Nếu thiếu sẽ mắc bệnh viêm da, suy nhược
Lúa gạo, cá hồi, cà chua, ngô vàng.
Vitamin B12
Nếu thiếu sẽ gây bệnh thiếu máu
Có trong gan cá biển, sữa. Trứng, phomat, thịt.
b. Muối khoáng: Muối khoáng là thành phần quan trọng của tế bào, đảm bảo cân bằng áp suất thẩm thấu và lực trương của tế bào, tham gia vào thành phần cấu tạo của nhiều enzim đảm bảo quá trình trao đổi chất và năng lượng.
* Các loại muối khoáng chính:
Tên muối khoáng
Vai trò chủ yếu
Nguồn cung cấp
Natri và kali
Là thành phần quan trọng trong dịch nội bào trong nước mô, huyết tương. Tham gia các hoạt động co cơ, trao đổi chất ở tế bào, hình thành và dẫn tuyền xung thần kinh
Có trong muối ăn. Có nhiều trong tro thực vật
Canxi
Là thành phần chủ yếu của xương và răng. Có vai trò quan trọng trong quá trình đông máu, phân chia tế bào, hoạt động của cơ, trao đổi glicozen, dẫn truyền xung thần kinh
Cơ thể chỉ hấp thụ canxi khi có mặt của vitamin D. Có nhiều trong sữa, trứng, rau xanh
Sắt
là thành phần cấu tạo của hemoglobin trong hồng cầu
Thịt, cá, gan, trứng, các loại đậu
Iod
là thành phần cấu tạo của hoocmon tuyến giáp
Có trong đồ ăn biển, dầu cá, muối iod, rau trồng trên đất nhiều iod
Kẽm
Là thành phần cấu tạo của nhiều enzim. Cần thiết cho sự phát triển bình thường của cơ thể
Có trong nhiều loại thức ăn, đặc biệt là thịt.
Lưu huỳnh
Là thành phần cấu tạo của nhiều hoocmon và vitamin
Có nhiều trong thịt bò, cừu, gan, cá, trứng, đậu
Photpho
Là thành phần cấu tạo của nhiều enzim. 
Có nhiều trong thịt, cá
c. Khẩu phần ăn cần:
+ Phối hợp nhiều loại thức ăn (động vật và thực vật) để cung cấp đủ vitamin và muối khoáng.
+ Sử dụng muối Iot hàng ngày.
+ Chế biến thức ăn hợp lý để chống mất vitamin: không sát gạo quá trắng, không vo gạo quá kĩ, khi luộc rau không nên mở vung, tăng cường các món hầm, hạn chế các món rán, ...
+ Trẻ em nên tăng cường muối Canxi, người mẹ mang thai cần tăng cường các loại thức ăn giàu chất sắt.
Câu 2: Nhu cầu dinh dưỡng của mỗi người, giá trị dinh dưỡng của thức ăn phụ thuộc vào những yếu tố nào?
* Nhu cầu dinh dưỡng của mỗi người là không giống nhau, phụ thuộc vào các yếu tố:
+ Giới tính: Nam có nhu cầu dinh dưỡng coa hơn nữ
+ Trạng thái cơ thế: người có kích thước lớn có nhu cầu cao hơn. Người bệnh mới ốm khỏi, cần nhiều dinh dưỡng hơn để phục hồi sức khỏe
+ Dạng hoạt động: người lao động nặng có nhu cầu dinh dưỡng cao hơn vì tốn nhiều năng lượng hơn
+ Lứa tuổi: Trẻ em có nhu cầu dinh dưỡng cao hơn người già, ngoài việc đảm bảo cung cấp đủ năng lượng, mà còn cần để xây dựng cơ thể, giúp cơ thể lớn lên.
* Giá trị dinh dưỡng của thức ăn biểu hiện ở:
+ Thành phần các chất hữu cơ (protein, lipit, gluxit, ...), muối khoáng, vitanmin.
+ Năng lượng tính bằng Calo chứa trong nó.
	* Giá trị dinh dưỡng của một số loại thức ăn:
Loại thực phẩm
Tên thực phẩm
Giàu Gluxit
Gạo, ngô, khoai, sắn, ...
Giàu Lipit
Dầu thực vật, mỡ động vật, ...
Giàu Protein
Thịt, cá, trứng, sữa, đậu, đỗ, . ...
Nhiều Vitamin và muối khoáng
Rau quả tươi, muối khoáng, ...
	1gam protein được oxi hóa hoàn toàn giải phóng 4,1 kcal.
	1gam gluxit được oxi hóa hoàn toàn giải phóng 4,3 kcal.
	1gam lipit được oxi hóa hoàn toàn giải phóng 9,3 kcal.
Câu 3: Khẩu phần? Nguyên tắc lập khẩu phần?
* Khẩu phần: Là lượng thức ăn cung cấp cho cơ thể trong 1 ngày.
* Nguyên tắc lập khẩu phần:
+ Đảm bảo đủ lượng thức ăn phù hợp với nhu cầu của từng đối tượng.
+ Đảm bảo cân đối thành phần các chất hữu cơ, cung cấp đủ muối khoáng và vitamin.
+ Đảm bảo cung cấp đũ năng lượng cho cơ thể.
Câu 4: Bài tiết là gì? Các hoạt động bài tiết chính? Bµi tiÕt ®ãng vai trß quan träng nh­ thÕ nµo víi c¬ thÓ sèng ? HÖ bµi tiÕt n­íc tiÓu cã cÊu t¹o nh­ thÕ nµo?
a. Bµi tiÕt lµ qu¸ tr×nh läc vµ th¶i ra m«i tr­êng ngoµi c¸c chÊt cặn b· do ho¹t ®éng trao ®æi chÊt cña tÕ bµo th¶i ra, mét sè chÊt thõa ®­a vµo c¬ thÓ qu¸ liÒu l­îng ®Ó duy tr× tÝnh æn ®Þnh cña m«i tr­êng trong, lµm cho c¬ thÓ kh«ng bÞ nhiÔm ®éc, ®¶m b¶o c¸c ho¹t ®éng diÔn ra b×nh th­êng.
b. C¬ quan bµi tiÕt gåm: phæi, da, thËn (thËn lµ c¬ quan bµi tiÕt chñ yÕu). Cßn s¶n phÈm cña bµi tiÕt lµ CO2; må h«i; n­íc tiÓu.
c. Ý nghĩa của bài tiết: duy tr× tÝnh æn ®Þnh cña m«i tr­êng trong, lµm cho c¬ thÓ kh«ng bÞ nhiÔm ®éc, ®¶m b¶o c¸c ho¹t ®éng diÔn ra b×nh th­êng.
d. Cấu tạo hệ bài tiết nước tiểu:
- HÖ bµi tiÕt n­íc tiÓu gåm: thËn, èng dÉn n­íc tiÓu, bãng ®¸i vµ èng ®¸i.
- ThËn gåm 2 triÖu ®¬n vÞ thËn cã chøc n¨ng läc m¸u vµ h×nh thµnh n­íc tiÓu. Mçi ®¬n vÞ chøc n¨ng gåm cÇu thËn (thùc chÊt lµ 1 bói mao m¹ch), nang cÇu thËn (thùc chÊt lµ hai c¸i tói gåm 2 líp bµo quanh cÇu thËn) vµ èng thËn.
C©u 5: Tr×nh bµy qu¸ tr×nh t¹o thµnh n­íc tiÓu ë c¸c ®¬n vÞ chøc n¨ng cña thËn ? Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh t¹o thµnh n­íc tiÓu lµ g× ? Sơ đồ quá trình thải nước tiểu?
a- Sù t¹o thµnh n­íc tiÓu gåm 3 qu¸ tr×nh:
Quá trình lọc máu
Quá trình hấp thụ lại
Quá trình bài tiết tiếp
Màng lọc là vách mao mạch với các lỗ 30-40A
Có sử dụng năng lượng ATP
Có sử dụng năng lượng ATP
- Sự chênh lệch áp suất tạo ra lực đẩy các chất qua lỗ lọc
- Các tế bào máu và protein có kích thước lớn hơn lỗ lọc nên vẫn ở lại trong máu
Các chất được hấp thụ lại:
+ Các chất dinh dưỡng
+H2O
+Các ion còn cần thiết
Các chất được bài tiết tiếp: + Các chất bã
 + Các chất thuốc
 + các ion thừa
+ Qua tr×nh läc m¸u ë cÇu thËn: m¸u tíi cÇu thËn víi ¸p lùc lín t¹o lùc ®Èy n­íc vµ c¸c chÊt hoµ tan cã kÝch th­íc nhá qua lç läc (30-40 angtron) trªn v¸ch mao m¹ch vµo nang cÇu thËn (c¸c tÕ bµo m¸u vµ pr«tªin cã kÝch th­íc lín nªn kh«ng qua lç läc). KÕt qu¶ t¹o ra n­íc tiÓu ®Çu trong nang cÇu thËn.
+ Qu¸ tr×nh hÊp thô l¹i ë èng thËn: n­íc tiÓu ®Çu ®­îc hÊp thô l¹i n­íc vµ c¸c chÊt cÇn thiÕt (chÊt dinh d­ìng, nước, c¸c ion cÇn cho c¬ thÓ...). Có sử dụng năng lượng ATP.
+ Qu¸ tr×nh bµi tiÕt tiÕp (ë èng thËn): Có sử dụng năng lượng ATP.Bµi tiÕt tiÕp các chất căn bã, các chất thuốc, các ion thừa, chÊt th¶i t¹o thµnh n­íc tiÓu chÝnh thøc.
* So sánh nước tiểu đầu với nước tiểu chính thức:
Đặc điểm
Nước tiểu đầu
Nước tiểu chính thức
Nồng độ các chất hòa tan
Loãng
Đậm đặc
Chất độc, chất cặn bã
Có ít
Có nhiều
Chất dinh dưỡng
Có nhiều
Gần như không có
b- Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh t¹o thµnh n­íc tiÓu lµ qu¸ tr×nh läc m¸u.
c. Thải nước tiểu: 
+ Nước tiểu chính thức à ống góp à bể thận à ống dẫn nước tiểu à bóng đái à ống đái 
+ Nước tiểu chỉ được thải ra ngoài khi lượng nước tiểu trong bóng đái lên tới 200ml đủ áp lực gây cảm giác buồn đi tiểu và cơ vòng ống đái mở ra kết hợp với sự co của cơ vòng bóng đái và cơ bụng giúp thải nước tiểu ra ngoài.
Câu 6: Các tác nhân và tác hại đến hệ bài tiết nước tiểu? Các thói quen sống khoa học để bảo vệ hệ bài tiết nước tiểu?
a. Các tác nhân có hại cho hệ bài tiết nước tiểu:
* Gồm:
+ Các vi khuẩn gây bệnh.
+ Các chất độc có trong thức ăn: thủy ngân, asenic, các độc tấ vi khuẩn, độc tố mật cá trắm, ...
+ Chế độ ăn uống không hợp lý.
+ Các chất vô cơ, hữu cơ trong nước tiểu kết tinh ở nồng độ thích hợp à sỏi.
* Tác hại:
Tổn thương của HBT nước tiểu
Hậu quả
Cầu thận bị viêm và suy thoái
Quá trình lọc máu bị trì trệ, cơ thể bị nhiễm độc à chết
Ống thận bị tổn thương hay làm việc kém hiệu quả
Quá trình hấp thụ lại và bài tiết tiếp giảm à môi trường trong bị biến đổi.
Ống thận bị tổn thương à nước tiểu hòa vào máu à đầu độc cơ thể.
Đường dẫn nước tiểu bị nghẽn
Gây bí tiểu à nguy hiểm đến tính mạng.
b. Các thói quen sống khoa học để bảo vệ hệ bài tiết nước tiểu:
C¸c thãi quen sèng khoa häc
C¬ së khoa häc
1. Th­êng xuyªn gi÷ vÖ sinh cho toµn c¬ thÓ còng nh­ cho hÖ bµi tiÕt n­íc tiÓu.
- H¹n chÕ t¸c h¹i cña vi sinh vËt g©y bÖnh
2. KhÈu phÇn ¨n uèng hîp lÝ
+ Kh«ng ¨n qu¸ nhiÒu Pr«tein, qu¸ mÆn, qu¸ chua, qu¸ nhiÒu chÊt t¹o sái.
+ Kh«ng ¨n thøc ¨n thõa, «i thiu vµ nhiÔm chÊt ®éc h¹i.
+ Uèng ®ñ n­íc.
+ Tr¸nh cho thËn lµm viÖc qu¸ nhiÒu vµ h¹n chÕ kh¶ n¨ng t¹o sái.
+ H¹n chÕ t¸c h¹i cña c¸c chÊt ®éc.
+ T¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh läc m¸u ®­îc thuËn lîi
3- §i tiÓu ®óng lóc, kh«ng nªn nhÞn tiÓu l©u
H¹n chÕ kh¶ n¨ng t¹o sái
C©u 7 : Tr×nh bµy ®Æc ®iÓm cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña da ?
a. Da cÊu t¹o gåm 3 líp:
+ Líp biÓu b× gåm tÇng sõng vµ tÇng tÕ bµo sèng.
+ Líp b× gåm sîi m« liªn kÕt vµ c¸c c¬ quan: thụ quan, tuyến nhờn, cơ co chân lông, lông và bao lông, tuyến mồ hôi, dây thần kinh, mạch máu.
+ Líp mí d­íi da gåm c¸c tÕ bµo mì, mạch máu.
b. Chøc n¨ng cña da:
- B¶o vÖ c¬ thÓ: chèng c¸c yÕu tè g©y h¹i cña m«i tr­êng nh­: sù va ®Ëp, sù x©m nhËp cña vi khuÈn, chèng thÊm n­íc tho¸t n­íc. §ã lµ do ®Æc ®iÓm cÊu t¹o tõ c¸c sîi cña m« liªn kÕt, líp mì d­íi da vµ tuyÕn nhên. ChÊt nhên do tuyÕn nhên tiÐt ra cßn cã t¸c dông diÖt khuÈn. S¾c tè da gãp phÇn chèng t¸c h¹i cña tia tö ngo¹i.
- §iÒu hoµ th©n nhiÖt: nhê sù co d·n cña mao m¹ch d­íi da, tuyÕn må h«i, c¬ co ch©n l«ng, líp mì d­íi da chèng mÊt nhiÖt.
- NhËn biÕt kÝch thÝch cña m«i tr­êng: nhê c¸c c¬ quan thô c¶m.
- Tham gia ho¹t ®éng bµi tiÕt qua tuyÕn må h«i.
- Da cßn lµ s¶n phÈm t¹o nªn vÎ ®Ñp cña con ng­êi.
Câu 8. Tác hại của da bẩn và da bị xây xát? Nguyên tắc và hình thức rèn luyện da?
a. Da bẩn:
+ Là môi trường cho vi khuẩn phát triển.
+ Hạn chế hoạt động của tuyến mồ hôi.
b. Da bị xây xát:
+ Tạo điều kiện cho sinh vật xâm nhập vào cơ thể gây nên các bệnh viêm nhiễm.
c. Biện pháp giữ vệ sinh da:
Phải thường xuyên tắm rửa, thay quần áo và giữ gìn da sạch sẽ để tránh bệnh ngoài da
Rèn luyện cơ thể để nâng cao sức chịu đựng của cơ thể và của da
Tránh làm da bị xây xát, bị bỏng
Giữ gìn vệ sinh nơi ở và nơi công cộng.
d. Các hình thức rèn luyện da:
Tắm nắng lúc 8-> 9 giờ
Tham gia thể thao buổi chiều
Tập chạy buồi sáng
Xoa bóp, lao động chân tay vừa sức
e. Nguyên tắc phù hợp để rèn luyện da:
Phải rèn luyện từ từ, nâng dần sức chịu đựng của cơ thể
Rèn luyện thích hợp với tình trạng sức khỏe của từng người
Cần tiếp xúc với ánh nắng mặt trời vào buổi sáng để cơ thể tạo ra vitamin D chống còi xương.
Câu 9: Phòng chống bệnh ngoài da?
a. Các loại bệnh ngoài da:
+ Bệnh do vi khuẩn: Viêm nhiễm, mụn nhọt, ...
+ Bệnh do nấm: Hắc lào, lang ben, tổ đỉa, vảy nến, á sừng, ...
+ Bệnh do sinh vật khác gây nên: Ghẻ, ...
+ Các loại bỏng: Bỏng nhiệt, bỏng điện, bỏng do vôi tôi, bỏng do hóa chất, ...
b. Cách phòng: Giữ vệ sinh da:
Phải thường xuyên tắm rửa, thay quần áo và giữ gìn da sạch sẽ để tránh bệnh ngoài da
Rèn luyện cơ thể để nâng cao sức chịu đựng của cơ thể và của da
Tránh làm da bị xây xát, bị bỏng
Giữ gìn vệ sinh nơi ở và nơi công cộng.
Giữ vệ sinh nguồn nước.
c. Chữa: 
+ Khi mắc bệnh cần chữa trị kịp thời.
+ Phải biết cách sơ cứu đối với người bị bỏng.
+ Dùng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ.
C©u 10: Tr×nh bµy cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña n¬ron ?
a. CÊu t¹o cña n¬ron gåm:
+ Th©n: chøa nh©n.
+ C¸c sîi nh¸nh: ë quanh th©n.
+ 1 sîi trôc: dµi, th­êng cã bao miªlin (c¸c bao miªlin th­êng ®­îc ng¨n c¸ch b»ng eo R¨ngviª) tËn cïng cã cóc xinap – lµ n¬i tiÕp xóc gi÷a c¸c n¬ron.
b. Chøc n¨ng cña n¬ron:
+ C¶m øng(h­ng phÊn)
+ DÉn truyÒn xung thÇn kinh theo mét chiÒu (tõ sîi nh¸nh tíi th©n, tõ th©n tíi sîi trôc).
C©u 11: Tr×nh bµy c¸c bé phận cña hÖ thÇn kinh vµ thµnh phÇn cÊu tạo cña chóng ?
a. Dùa vµo cÊu t¹o hÖ thÇn kinh gåm: 
+ Bé phËn trung ­¬ng gåm n·o bé và tủy sống.
+ Bé phËn ngo¹i biªn gåm d©y thÇn kinh (d©y h­íng t©m, li t©m, d©y pha) vµ c¸c h¹ch thÇn kinh.
b. Dùa vµo chøc n¨ng, hÖ thÇn kinh ®­îc chia thµnh:
+ HÖ thÇn kinh vËn ®éng (c¬ x­¬ng) ®iÒu khiÓn sù ho¹t ®éng cña c¬ v©n (lµ ho¹t ®éng cã ý thøc).
+ HÖ thÇn kinh sinh d­ìng: ®iÒu hoµ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan sinh d­ìng vµ c¬ quan sinh s¶n (lµ ho¹t ®éng kh«ng cã ý thøc).
C©u 12: Tr×nh bµy ®Æc ®iÓm cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña tuû sèng ?
a. CÊu t¹o ngoµi: 
- Tuû sèng n»m trong cét sèng tõ ®èt cæ thøc I ®Õn th¾t l­ng II, dµi 50 cm, h×nh trô, cã 2 phµn ph×nh (cæ vµ th¾t l­ng), mµu tr¾ng, mÒm.
- Tuû sèng bäc trong 3 líp mµng: mµng cøng, mµng nhÖn, mµng nu«i. C¸c mµng nµy cã t¸c dông b¶o vÖ, nu«i d­ìng tuû sèng.
b. CÊu t¹o trong: 
- ChÊt x¸m n»m trong, h×nh ch÷ H (do th©n, sîi nh¸nh n¬ron t¹o nªn) lµ c¨n cø (trung khu) cña c¸c PXK§K.
- ChÊt tr¾ng ë ngoµi (gåm c¸c sîi trôc cã miªlin) lµ c¸c ®­êng dÉn truyÒn nèi c¸c c¨n cø trong tuû sèng víi nhau vµ víi n·o bé.
C©u 13: T¹i sao nãi d©y thÇn kinh tuû lµ d©y pha ?
- Cã 31 ®«i d©y thÇn kinh tuû.
- Mçi d©y thÇn kinh tuû ®­îc nèi víi tuû sèng gåm 2 rÔ:
+ RÔ tr­íc (rÔ vËn ®éng) gåm c¸c bã sîi li t©m.: dÉn truyÒn xung thÇn kinh vËn ®éng tõ trung ­¬ng ®i ra c¬ quan ®¸p øng 
+ RÔ sau (rÔ c¶m gi¸c) gåm c¸c bã sîi h­íng t©m.dÉn truyÒn xung thÇn kinh c¶m gi¸c tõ c¸c thô quan vÒ trung ­¬ng 
- C¸c rÔ tuû ®i ra khái lç gian ®èt sèng nhËp l¹i thµnh d©y thÇn kinh tuû.
=> D©y thÇn kinh tuû lµ d©y pha: dÉn truyÒn xung thÇn kinh theo 2 chiÒu.
C©u 14: LËp b¶ng so s¸nh cÊu t¹o vµ chøc n¨ng trô n·o, n·o trung gian vµ tiÓu n·o?
Trô n·o
N·o trung gian
TiÓu n·o
CÊu t¹o
Gåm: hµnh n·o, cÇu n·o vµ n·o giữa.
- ChÊt tr¾ng bao ngoµi
- ChÊt x¸m lµ c¸c nh©n x¸m ở trong.
Gåm ®åi thÞ vµ vùng d­íi ®åi thÞ
- ChÊt tr¾ng bao ngoµi
- Các nhân xám ở trong.
- Vá chÊt x¸m n»m ngoµi
- ChÊt tr¾ng lµ c¸c ®­êng dÉn truyÒn liªn hÖ gi÷a tiÓu n·o víi c¸c phÇn kh¸c cña hÖ thÇn kinh.
Chøc n¨ng
§iÒu khiÓn ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan sinh d­ìng: tuÇn hoµn, tiªu ho¸, h« hÊp.
§iÒu khiÓn qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt vµ ®iÒu hoµ th©n nhiÖt
§iÒu hoµ vµ phèi hîp c¸c ho¹t ®éng phøc t¹p.
Giữ thăng bằng cho cơ thể
C©u 15: Gi¶i thÝch v× sao ng­êi say r­îu th­êng cã biÓu hiÖn ch©n nam ®¸ ch©n chiªu trong lóc ®i ?
Khi uèng nhiÒu r­îu : r­îu ®· ng¨n c¶n, øc chÕ sù dÉn truyÒn qua xinap gi÷a c¸c tÕ bµo cã lتn quan ®Õn tiÓu n·o khiÕn sù phèi hîp c¸c ho¹t ®éng phøc t¹p vµ gi÷ th¨ng b»ng cho c¬ thÓ bÞ ¶nh h­ëng.
C©u 16: M« t¶ cÊu t¹o cña ®¹i n·o ?
Đại não người rất phát triển, che lấp cả não trung gian và não giữa
a. CÊu t¹o ngoµi:
- Bề mặt của đại não được phủ bởi 1 lớp chất xám làm thành vỏ não
- Hơn 2/3 diện tích bề mặt của não nằm trong các rãnh và khe.Bề mặt của đại não có rất nhiều nếp gấp, đó là các rãnh và khe làm tăng diện tích bề mặt vỏ não nơi chứa thân noron lên tới 2300-2500cm2.
- R·nh liªn b¸n cÇu chia ®¹i n·o thµnh 2 nöa b¸n cÇu n·o. 
- C¸c r·nh s©u chia b¸n cÇu n·o lµm 4 thuú (thuú tr¸n, ®Ønh, chÈm vµ th¸i d­¬ng)
- Các rãnh chia mỗi nửa đại não thành các thùy.
Rãnh đỉnh ngăn cách thùy trán và thùy đỉnh
Rãnh thái dương ngăn cách thùy trán và thùy đỉnh với thùy thái dương.
Trong các thùy, các khe đã tạo thành các hồi hay khúc cuộn não. 
- Dưới vỏ não là chất trắng, trong đó chứa các nhân nền
b. CÊu t¹o trong:
- ChÊt x¸m (ë ngoµi) lµm thµnh vá n·o, dµy 2 -3 mm gåm 6 líp, chủ yếu là các tế bào hình tháp.
- ChÊt tr¾ng (ë trong) lµ c¸c ®­êng thÇn kinh nèi c¸c phÇn cña vá n·o víi c¸c phÇn kh¸c cña hÖ thÇn kinh. HÇu hÕt c¸c ®­êng nµy b¾t chÐo ë hµnh tuû hoÆc tñy sèng. Trong chÊt tr¾ng cßn cã c¸c nh©n nÒn.
Ngoài ra, còn có các đường dẫn truyền nối giữa vỏ não với các phần dưới của não và với tủy sống
Hầu hết các đường này đều bắt chéo nhau hoặc ở hành tủy hoặc ở tủy sống
c. Sự phân vùng chức năng của đại não
Vùng thị giác ở thùy chẩm
Vùng thính giác, vị giác ở thùy thái dương
Vùng vận động ở hồi trán lên ( trước rãnh đỉnh)
Vùng cảm giác ở hồi đỉnh lên ( sau rãnh đỉnh)
Vùng vận động ngôn ngữ nằm gần vùng vận động
Vùng hiểu tiếng nói và chữ viết nằm gần vùng thính giác và thị giác.
* Chứng tỏ sự tiến hóa của đại não người so với các động vật khác trong lớp thú.
Khối lượng não so với cơ thể ở người lớn hơn các động vật thuộc lớp thú
Vỏ não có nhiều khe và rãnh làm tăng bề mặt chứa các noron ( khối lượng chất xám lớn hơn)
Ở người, ngoài các trung khu vận động và cảm giác như các động vật thuộc lớp thú, còn có các trung khu cảm giác và vận động ngôn ngữ
Trung khu của các phản xạ vận động và phản xạ sinh dưỡng nằm ở đâu?
Đều nằm trong chất xám nhưng trung khu của phản xạ sinh dưỡng nằm trong sừng bên tủy sống và trong trụ não
* So sánh cung phản xạ sinh dưỡng với cung phản xạ vận động
Giống nhau:
Đường hướng tâm của 2 phản xạ đều gồm 1 noron lien hệ với trung khu ở sừng sau chất xám
Khác nhau:
cung phản xạ vận động:
+ Noron trung gian ( liên lạc) tiếp xúc với noron vận động ( li tâm) ở sừng trước
+ Đường li tâm của phản xạ vận động chỉ có 1 noron chạy thẳng từ sừng trước chất xám tới cơ quan đáp ứng
cung phản xạ sinh dưỡng:
+ Noron trung gian ( liên lạc) tiếp xúc với noron trước hạch sừng bên chất xám
+ Đường li tâm của phản xạ sinh dưỡng gồm 2 noron tiếp giáp nhau trong các hạch sinh dưỡng.
C©u 17: Tr×nh bµy sù gièng nhau vµ kh¸c nhau vÒ mÆt cÊu tróc vµ chøc n¨ng gi÷a hai ph©n hÖ giao c¶m vµ ®èi giao c¶m trong hÖ thÇn kinh sinh d­ìng ?
§Æc ®iÓm so s¸nh
ph©n hÖ giao c¶m 
Ph©n hÖ ®èi giao c¶m 
Gièng nhau
Chøc n¨ng
®iÒu hoµ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan néi t¹ng.
Kh¸c nhau 
Chøc n¨ng
 CÊu t¹o
Trung ­¬ng
Ngo¹i biªn gåm:
- H¹ch thÇn kinh
- N¬ron tr­íc h¹ch
- N¬ ron sau h¹ch
- Chøc n¨ng ®èi lËp víi ph©n hÖ ®èi giao c¶m 
- C¸c nh©n x¸m n»m ë sõng bªn tuû sèng( tõ ®èt tuû ngùc I ®Õn ®èt tuû th¾t l­ng III)
- Chuçi h¹ch n»m gÇn cét sèng xa c¬ quan phô tr¸ch.
- Sîi trôc ng¾n
- Sîi trôc dµi
Chøc n¨ng ®èi lËp víi ph©n hÖ giao c¶m 
- C¸c nh©n x¸m n»m ë trô n·o vµ ®o¹n cïng tuû sèng.
- H¹ch n»m gÇn c¬ quan phô tr¸ch
- Sîi trôc dµi
- Sîi trôc ng¾n
C©u 18: M« t¶ cÊu t¹o cÇu m¾t nãi chung vµ mµng l­íi nãi riªng ?
Nêu cấu tạo cơ quan phân tích:
Bao gồm: Cơ quan thụ cảm
Dây thần kinh (Dẫn truyền hướng tâm)
Bộ phận phân tích ở trung ương
Nếu cấu tạo của cơ quan phân tích thị giác:
gồm: các tế bào thụ cảm thị giác trong màng lưới của cầu mắt
Dây thần kinh thị giác ( dây số II) 
vùng thị giác ở thùy chẩm
1. CÊu t¹o cña cÇu m¾t : 
+ Cầu mắt nằm trong hốc mắt, được neo giữ bởi các cơ vận động mắt.
+ Gåm 3 líp : 	Mµng cøng (phÝa trước lµ mµng gi¸c).
Mµng m¹ch ( cã nhiÒu m¹ch m¸u vµ c¸c tÕ bµo s¾c tè ®en).
Mµng l­íi (chøa tÕ bµo thô c¶m thÞ gi¸c gåm tÕ bµi nãn vµ tÕ bµo que).
+ Môi trường trong suốt: Thủy dịch à thể thủy tinh à dịch thủy tinh.
+ Thể thủy tinh như một thấu kính hội tụ, có thể điều tiết (phồng, dẹt) để nhìn rõ vật.
2. CÊu t¹o cña mµng l­íi
- Mµng l­íi gåm:
+ C¸c tÕ bµo nãn: tiÕp nhËn kÝch thÝch ¸nh s¸ng m¹nh vµ mµu s¾c.
+ TÕ bµo que: tiÕp nhËn kÝch thÝch ¸nh s¸ng yÕu.
+ §iÓm vµng (trªn trôc m¾t) lµ n¬i tËp trung c¸c tÕ bµo nãn, mçi tÕ bµo nãn liªn hÖ víi tÕ bµo thÇn kinh thÞ gi¸c qua 1 tÕ bµo 2 cùc gióp ta tiÕp nhËn h×nh ¶nh cña vËt râ nhÊt.
+ Điểm mù: Là nơi đi ra của các sợi trục các tế bào thần kinh thị giác. Không chứa tế bào thụ cảm.
C©u 19 : Nªu c¸c tËt cña m¾t ? Nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc? Trình bày các thông tin về bệnh đau mắt hột?
C¸c tËt cña m¾t
Nguyªn nh©n
C¸ch kh¾c phôc
CËn thÞ lµ tËt mµ m¾t chØ cã kh¶ n¨ng nh×n gÇn
- BÈm sinh: CÇu m¾t dµi
- Do kh«ng gi÷ ®óng kho¶ng c¸ch khi ®äc s¸ch (®äc gÇn) => thÓ thuû tinh qu¸ phång.
- §eo kÝnh mÆt lâm (kÝnh cËn).
ViÔn thÞ lµ tËt m¾t chØ cã kh¶ n¨ng nh×n xa
- BÈm sinh: CÇu m¾t ng¾n.
- Do thÓ thuû tinh bÞ l·o ho¸ (ng­êi giµ) => kh«ng phång ®­îc.
- §eo kÝnh mÆt låi (kÝnh viÔn).
Bệnh đau mắt hột:
Hiện tượng
Nguyên nhân
Cách lây lan
Cách phòng chống
mặt trong mi mắt có nhiều hột nổi cộm lên, khi hột vỡ ra làm thành sẹo, co kéo lớp trong mi mắt làm cho lông mi quặp vào trong, cọ xát làm đục màng giác dẫn đến mù lòa
do virus gây nên
dùng chung khăn, chậu với người bệnh, hoặc tắm rửa trong ao hồ tù hãm
không được dụi tay bằng tay bẩn, phải rửa bằng nước ấm pha muối loãng và nhỏ thuốc mắt
C©u 20: Tai cã cÊu t¹o nh­ thÕ nµo ? cơ chế truyền âm? Biện pháp vệ sinh tai?
Tai gåm: Tai ngoµi, tai gi÷a vµ tai trong.
1. Tai ngoµi gåm:
- Vµnh tai (høng sãng ©m)
- èng tai (h­íng sãng ©m).
- Mµng nhÜ (truyÒn vµ khuÕch ®¹i ©m).
2. Tai gi÷a gåm:
- 1 chuçi x­¬ng tai ( truyÒn vµ khuÕch ®¹i sãng ©m).
- Vßi nhÜ (c©n b»ng ¸p suÊt 2 bªn mµng nhÜ).
3. Tai trong gåm 2 bé phËn:
- Bé phËn tiÒn ®×nh vµ c¸c èng b¸n khuyªn cã t¸c dông thu nhËn c¸c th«ng tin vÒ vÞ trÝ vµ sù chuyÓn ®éng cña c¬ thÓ trong kh«ng gian.
- èc tai cã t¸c dông thu nhËn kÝch thÝch sãng ©m
+ èc tai x­¬ng (ë ngoµi)
+ èc tai mµng (ë trong) gåm mµng tiÒn ®×nh ë phÝa trªn, mµng c¬ së ë phÝa d­íi vµ mµng bªn ¸p s¸t vµo x­¬ng èc tai. Mµng c¬ së cã 24000 sîi liªn kÕt. Trªn mµng c¬ së cã c¬ quan Coocti chøa c¸c tÕ bµo thô c¶m thÝnh gi¸c.
+ Gi÷a èc tai x­¬ng vµ mµng chøa ngo¹i dÞch, trong èc tai mµng chøa néi dÞch.
Nêu cách thu nhận sóng âm của tai:
Sóng âm à ống tai à rung màng nhĩ à chuỗi xương tai à cửa bầu à vào tai trong gây sự chuyển động ngoại dịch rồi nội dịch trong ốc tai màng à tác động lên các tế bào thụ cảm thính giác của cơ quan coocti nằm trên màng cơ sở ở vùng tương ứng với tần số và cường độ của sóng âm à các tế bào này hưng phấn chuyển thành xung thần kinh truyền về vùng thính giác ở thùy thái dương cho ta nhận biết vể âm thanh đã phát ra.
Các biện pháp vệ sinh tai:
+ Thường xuyên giữ vệ sinh tai bằng tăm bông.
+ Không dùng các vật sắc, nhọn ngoáy tai.
+ Giữ vệ sinh mũi họng để phòng bệnh cho tai.
+ Có biện pháp chống, giảm tiếng ồn.
C©u 21: Ph©n biÖt ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn vµ ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn ? 
Ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn
Ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn
Lµ ph¶n x¹ sinh ra ®· cã, kh«ng cÇn ph¶i häc tËp
Lµ ph¶n x¹ ®­îc h×nh thµnh trong ®êi sèng c¸ thÓ, lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh häc tËp, rÌn luyÖn.
Cã tÝnh chÊt loµi vµ di truyÒn ®­îc
Cã tÝnh chÊt c¸ thÓ vµ kh«ng di truyÒn ®­îc
Cã tÝnh bÒn v÷ng, tån t¹i suèt ®êi
Cã tÝnh t¹m thêi, cã thÓ mÊt ®i nÕu kh«ng ®­îc cñng cè.
X¶y ra t­¬ng øng víi kÝch thÝch
X¶y ra bÊt k× kh«ng t­¬ng øng víi kÝch thÝch.
Trung ­¬ng thÇn kinh n»m ë trô n·o vµ tuû sèng
Trung ­¬ng thÇn kinh n»m ë líp vë ®¹i n·o
VD: Ph¶n x¹ khãc, c­êi, chíp m¾t...
VD: Qua ng· t­ thÊy ®Ìn ®á dõng xe tr­íc v¹ch kÎ.
Trình bày quá trình thành lập và ức chế PXCDK
Phải có sự kết hợp giữa các kích thích bất kì ( kích thích có điều kiện) với kích thích của 1 phản xạ không điều kiện
KTCDK phải tác động trước trong vài giây so với kích thích của PXKDK và hình thành đường liên hệ tạm thơi
Quá trình kết hợp đó phải được lập lại nhiều lấn và thường xuyên được củng cố.
ức chế PXCDK xảy ra khi hành động thói quen đó không được củng cố, làm mất đường liên hệ tạm thời.
Sù h×nh thµnh vµ øc chÕ PXCĐK cã ý nghÜa ®èi víi ®êi sèng cña con ng­êi:
- PXK§K ®­îc h×nh thµnh ë trÎ míi sinh tõ rÊt sím.
- øc chÕ PXC§K x¶y ra nÕu PXC§K ®ã kh«ng cÇn thiÕt ®èi víi ®êi sèng.
- Sù h×nh thµnh vµ øc chÕ PXC§K lµ 2 qu¸ tr×nh thuËn nghÞch, quan hÖ mËt thiÕt víi nhau lµm c¬ thÓ thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn sèng lu«n thay ®æi.
- ë ng­êi: häc tËp, rÌn luyÖn c¸c thãi quen, c¸c tËp qu¸n tèt, nÕp sèng v¨n ho¸ chÝnh lµ kÕt qu¶ cña sù h×nh thµnh vµ øc chÕ PXC§K.
C©u 22: TiÕng nãi vµ ch÷ viÕt cã vai trß g× trong ®êi sèng con ng­êi ?
1. TiÕng nãi vµ ch÷ viÕt lµ tÝn hiÖu g©y ra c¸c ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn cÊp cao.
- TiÕng nãi vµ ch÷ viÕt gióp m« t¶ sù vËt, hiÖn t­îng. Khi con ng­êi ®äc, nghe cã thÓ t­ëng t­îng ra.
- TiÕng nãi vµ ch÷ viÕt lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh häc tËp (®ã lµ c¸c PXC§K).
2. TiÕng nãi vµ ch÷ viÕt lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó con ng­êi giao tiÕp, trao ®æi kinh nghiÖm víi nhau.
3. Là cơ sở của tư duy
Câu 23:
Ngủ là 1 nhu cầu sinh lí của cơ thể? Giấc ngủ có ý nghĩa ntn đối với sức khỏe?
Bản chất của giấc ngủ là 1 quá trình ức hế để bảo vệ p