Đề thi chọn học sinh giỏi lớp 9 - Môn Sinh học - Trường THCS Kim Thư

Trường THCS Kim Thư
®Ò thi chän häc sinh giái LỚP 9
M«n Sinh häc
 N¨m häc 2013 - 2014
Thêi gian lµm bµi 150 phót
C©u 1(2.0®iÓm):
 PhÐp lai ph©n tÝch lµ g×? Nªu c¸ch lµm vµ cho vÝ dô minh häa phÐp lai ph©n tÝch?
C©u 2(4®iÓm): 
 a. Gi¶i thÝch c¬ chÕ duy tr× æn ®Þnh bé nhiÔm s¾c thÓ cña loµi qua c¸c thÕ hÖ c¬ thÓ? Nguyªn nh©n nµo lµm cho bé nhiÔm s¾c thÓ ®Æc tr­ng cña loµi kh«ng ®­îc duy tr× æn ®Þnh? 
 b. KiÓu gen BbDd cho c¸c lo¹i giao tö nµo? NÕu cã sù rèi lo¹n ph©n ly cña cÆp nhiÔm s¾c thÓ kÐp t­¬ng ®ång trong lÇn gi¶m ph©n I th× kiÓu gen trªn cã thÓ cho ra c¸c lo¹i giao tö nµo?
C©u 3(3 ®iÓm): 
 H·y ph©n biÖt ®ét biÕn nhiÔm s¾c thÓ vµ ®ét biÕn gen? T¹i sao ®ét biÕn gen th­êng cã h¹i cho sinh vËt?
C©u 4(5 ®iÓm): 
 Gi¶ sö cÆp nhiÔm s¾c thÓ 21 ë ng­êi mét cÆp gen Bb. Gen B cã chiÒu dµi 0,408µm, cã sè nuclª«tit lo¹i T chiÕm 30%. Gen b cã khèi l­îng ph©n tö 9.105 ®vC, cã sè l­îng bèn lo¹i nuclª«tit b»ng nhau.( BiÕt khèi l­îng mçi nuclª«tit b»ng 300 ®vC).
 a. TÝnh sè l­îng tõng lo¹i nuclª«tit cña mçi gen.
 b. TÝnh sè l­îng tõng lo¹i nuclª«tit ë kú gi÷a vµ kú cuèi cña qu¸ tr×nh nguyªn ph©n.
 c. NÕu ng­êi ®ã cã cÆp thø 21 chøa 3 nhiÔm s¾c thÓ, h·y tÝnh sè nuclª«tit tõng lo¹i? 
C©u 5(6 ®iÓm): 
Ở ®Ëu Hµ Lan, th©n cao tréi hoµn toµn so víi th©n thÊp vµ h¹t vµng tréi hoµn toµn so víi h¹t xanh. Hai cÆp tÝnh tr¹ng vÒ chiÒu cao c©y vµ mµu s¾c h¹t di truyÒn ®éc lËp víi nhau. cho c¸c tr­êng hîp sau ®©y:
a) X¸c ®Þnh kiÓu gen cña bè, mÑ vµ lËp s¬ ®å lai khi cho mÑ th©n cao, h¹t xanh giao phÊn víi bè th©n thÊp, h¹t vµng.
b) Khi cho mÑ dÞ hîp vÒ 2 cÆp gen nãi trªn lai ph©n tÝch th× kÕt qu¶ sÏ nh­ thÕ nµo?
®¸p ¸n vµ h­íng dÉn chÊm m«n sinh häc líp 9
n¨m häc 2013 - 2014
C©u
Néi dung
§iÓm
C©u 1 (2.0®)
 + Kh¸i niÖm: PhÐp lai ph©n tÝch: lµ phÐp lai gi÷a c¸ thÓ mang tÝnh tr¹ng tréi cÇn x¸c ®Þnh kiÓu gen víi c¸ thÓ mang tÝnh tr¹ng lÆn t­¬ng øng. 
+ C¸ch lµm: Cho c¬ thÓ mang tÝnh tréi cÇn kiÓm tra lai víi c¬ thÓ mang tÝnh lÆn. 
 NÕu kÕt qu¶ cña phÐp lai lµ ®ång tÝnh th× c¸ thÓ mang tÝnh tr¹ng tréi cÇn x¸c ®Þnh cã kiÓu gen lµ ®ång hîp tréi. 
 NÕu kÕt qu¶ cña phÐp lai lµ ph©n tÝnh th× c¸ thÓ mang tÝnh tr¹ng tréi cÇn x¸c ®Þnh cã kiÓu gen lµ dÞ hîp. 
+ VÝ dô: Nªu vÝ dô vµ viÕt ®­îc s¬ ®å lai minh häa ®óng 
0.4
0.4
0.4
0.4
0.4
C©u 2 (4.0®)
 a. C¬ chÕ duy tr× æn ®Þnh bé NST
* §èi víi sinh vËt sinh s¶n v« tÝnh:
- Trong sinh s¶n v« tÝnh thÕ hÖ míi ®­îc t¹o thµnh tõ 1 hoÆc 1 nhãm tÕ bµo cña c¬ thÓ mÑ t¸ch ra kh«ng qua thô tinh. 
- Nguyªn ph©n ®¶m b¶o cho hai tÕ bµo con sinh ra cã bé NST gièng hÖt nhau vµ gièng hÖt bé NST cña tÕ nµo bè mÑ (qu¸ tr×nh nguyªn ph©n).
* §èi víi sinh s¶n h÷u tÝnh:
- C¬ chÕ duy tr× æn ®Þnh bé NST cña loµi qua c¸c thÕ hÖ c¬ thÓ ®­îc ®¶m b¶o nhê kÕt hîp qu¸ tr×nh nguyªn ph©n, gi¶m ph©n vµ thô tinh
- Qua giảm phân, bộ NST đặc trưng của loài (2n) được phân chia liên tiếp hai lần tạo ra các bộ NST đơn bội ở các giao tử.
- Trong thụ tinh, các giao tử mang bộ NST đơn bội (n) kết hợp với nhau tạo ra hợp tử có bộ NST lưỡng bội (2n) đặc trưng cho loài.
* Nguyªn nh©n lµm cho bé NST cña loµi kh«ng ®­îc duy tr× æn ®Þnh ®ã lµ do t¸c ®éng cña c¸c t¸c nh©n g©y ®ét biÕn trong hoÆc ngoµi c¬ thÓ c¶n trë sù ph©n bµo b×nh th­êng trong nguyªn ph©n hoÆc gi¶m ph©n dÉn ®Õn lµm cho bé NST cña thÕ hÖ sau bÞ biÕn ®æi vÒ mÆt sè l­îng ë mét hay mét sè cÆp NST nµo ®ã hoÆc toµn bé bé NST.
b. KiÓu gen sÏ cho 4 lo¹i giao tö: BD, Bd, bD, bd.
 - C¸c lo¹i giao tö t¹o ra do rèi lo¹n: cã 10 lo¹i 
 BbDd, O; BbD, d; Bbd, D; BDd, b; bDd, B.
0,25
0.5
0.5
0.5
0.25
0.5
0.5
0.5
0.5
C©u 3 (3.0®) 
- Ph©n biÖt ®ét biÕn NST vµ ®ét biÕn gen: 
§ét biÕn NST
§ét biÕn gen
- Lµ biÕn ®æi trong cÊu tróc hoÆc sè l­îng NST
- Lµ biÕn ®æi trong cÊu tróc cña gen.
- Gåm ®ét biÕn cÊu tróc NST, ®ét biÕn sè l­îng NST
- Gåm c¸c d¹ng: MÊt, thªm mét hoÆc mét sè cÆp nu, thay thÕ cÆp nu nµy b»ng cÆp nu kh¸c.
- Do NST ph©n ly kh«ng b×nh th­êng trong gi¶m ph©n hoÆc nguyªn ph©n. 
- Do rèi lo¹n trong qu¸ tr×nh tù sao cña ADN.
- §ét biÕn gen th­êng cã h¹i:
 - Chóng ph¸ vì sù thèng nhÊt hµi hoµ trong kiÓu gen ®· qua chän läc tù nhiªn vµ duy tr× l©u ®êi trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn.
 - G©y ra nh÷ng rèi lo¹n trong qu¸ tr×nh tæng hîp pr«tªin dÉn ®Õn biÕn ®æi kiÓu h×nh.
1.0
1.0
0.5
0.25
0.25
C©u 4 (5.0®) 
a. Sè l­îng tõng lo¹i nu cña mçi gen:
* Gen B: §æi 0,408 = 4080A0
Tæng sè nu cña gen B lµ: NB= (Nu)
Sè nu mçi lo¹i cña gen lµ:
TB = AB = (Nu) => GD = XD = 480 (Nu)
* Gen b:
Tæng sè nu cña gen b lµ: Nb= (Nu)
Sè nu mçi lo¹i cña gen lµ:
Ab = Tb = Gb = Xb = (Nu)
 b. Sè l­îng tõng lo¹i nu ë k× gi÷a vµ k× cuèi cña qu¸ tr×nh nguyªn ph©n:
* K× gi÷a: 
 C¸c NST tån t¹i ë tr¹ng th¸i kÐp " CÆp gen trªn NST sè 21 sÏ trë thµnh BBbb.
 Sè l­îng tõng lo¹i nu lµ:
 T = A = 2.(AB + Ab) = 2.(720 + 750) = 2940 (Nu)
 G = X = 2.(GB + Gb) = 2.(480 + 750) = 2460 (Nu)
* K× cuèi: 
 C¸c NST tån t¹i ë tr¹ng th¸i ®¬n " CÆp gen trªn NST sè 21 lµ Bb.
 Sè l­îng tõng lo¹i nu lµ:
 A = T = AB + Ab = 720 + 750 = 1470 (Nu)
 G = X = GB + Gb = 480 + 750 = 1230 (Nu)
c. Ng­êi cã cÆp thø 21 chøa 3 NST " CÆp gen trªn NST sè 21 sÏ trë thµnh BBb hoÆc Bbb.
* TH1: NÕu kiÓu gen lµ BBb:
 Sè l­îng nu tõng lo¹i lµ:
 A = T = 2.AB + Ab = 2 . 720 + 750 = 2190 (Nu)
 G = X = 2.GB + Gb = 2 . 480 + 750 = 1710 (Nu)
* TH2: NÕu kiÓu gen lµ Bbb:
 Sè l­îng nu tõng lo¹i lµ:
 A = T = AB + 2.Ab = 720 + 2 . 750 = 2220 (Nu)
 G = X = GB + 2.Gb = 480 + 2 . 750 = 1980(Nu) 
0.5
0.5
0.5
0.25
0.25
0.5
0.5
0.5
0.5
0.5
0.5
C©u 5 (6.0®) 
* Quy ­íc gen:
- Th©n cao: Gen A; th©n thÊp: gen a
- H¹t vµng: Gen B; h¹t xanh: gen b
a) MÑ th©n cao, h¹t xanh cã c¸c kiÓu gen lµ: AAbb, Aabb.
 Bè th©n thÊp, h¹t vµng cã c¸c kiÓu gen lµ: aaBB, aaBb.
Cã 4 tr­êng hîp x¶y ra:
1. AAbb x aaBB
2. AAbb x aaBb
3. Aabb x aaBB
4. Aabb x aaBb
* Tr­êng hîp 1.
P Th©n cao, h¹t xanh x Th©n thÊp, h¹t vµng
 AAbb x aaBB
G Ab aB
F1 AaBb ( Toµn th©n cao, h¹t vµng)
* Tr­êng hîp 2.
P Th©n cao, h¹t xanh x Th©n thÊp, h¹t vµng
 AAbb x aaBb
G Ab aB, ab
F1 AaBb, Aabb
TØ lÖ kiÓu gen F1: 1AaBb: 1Aabb
TØ lÖ kiÓu h×nh F1: 1 th©n cao, h¹t vµng: 1 th©n cao, h¹t xanh
* Tr­êng hîp 3.
P Th©n cao, h¹t xanh x Th©n thÊp, h¹t vµng
 Aabb x aaBB 
G Ab, ab aB
F1 AaBb, aaBb 
TØ lÖ kiÓu gen F1: 1AaBb: 1aaBb 
TØ lÖ kiÓu h×nh F1: 1 th©n cao, h¹t vµng: 1 th©n thÊp, h¹t vµng
* Tr­êng hîp 4.
P Th©n cao, h¹t xanh x Th©n thÊp, h¹t vµng
 Aabb x aaBb 
G Ab, ab aB, ab 
F1 AaBb, Aabb, aaBb, aabb 
TØ lÖ kiÓu gen F1: 1AaBb: 1Aabb : 1aaBb: 1aabb 
TØ lÖ kiÓu h×nh F1: 1 th©n cao, h¹t vµng: 1 th©n cao, h¹t xanh: 1 th©n thÊp, h¹t vµng: 1 th©n thÊp, h¹t xanh.
b) - MÑ di hîp vÒ 2 cÆp gen, tøc cã kiÓu gen: AaBb, kiÓu h×nh: th©n cao, h¹t vµng.
Cho lai ph©n tÝch nghĩa là lai với cây mang kiểu gen lặn, kÕt qu¶ sÏ lµ:
P AaBb x aabb
G AB, Ab, aB, ab ab
Fb AaBb, Aabb, aaBb, aabb.
TØ lÖ kiÓu gen F1: 1AaBb: 1Aabb : 1aaBb: 1aabb 
TØ lÖ kiÓu h×nh F1: 1 th©n cao, h¹t vµng: 1 th©n cao, h¹t xanh: 1 th©n thÊp, h¹t vµng: 1 th©n thÊp, h¹t xanh. 
0.5
0.5
0.5
1.0
1.0
1.0
1.5
( Häc sinh lËp luËn vµ lµm theo c¸ch kh¸c ®óng vÉn cho ®iÓm)
 GV ra đề Tổ duyệt Trường duyệt